کنتور گاز مرطوب (Wet Gas Meter)
شرکت مهندسی تدبیرآزمون شرق در سال ۱۳۷۵ در قالب یک طرح پژوهشی اقدام به ساخت دستگاه کنتور گاز مرطوب آزمایشگاهی نموده است.
قابل به ذکر است دستگاه کنتور گاز مرطوب توسط حدود ۱۰ کشوردر دنیا تولید میشود که به اختصار به بعضی از آنها اشاره خواهم کرد. با ساخت این دستگاه توسط شرکت تدبیر آزمون شرق از خارج شدن ارز از کشور در این مقوله گرفته شد. هرچند شرکتهایی که به لحاظ مادی مشکلی ندارند از نمونه های خارجی این دستگاه استفاده میکنند.
اگر بخواهم به صورت کلی دستگاه کنتور گاز مرطوب را توضیح دهم این دستگاه وسیله ای است از گروه ابزار دقیق آزمایشگاهی که برای اندازه گیری مصرف گاز در محصولات گازسوز استفاده میشود.
قابل ذکر است میزان مصرف گاز در تمامی پارامترهای محاسبه راندمان و برچسب انرژی محصولات گازسوز دخیل است پس با این توصیف هر واحد تولیدی که وسیله گازسوز تولید میکند باید یک کنتور گاز مرطوب در آزمایشگاه خود داشته باشد. مثلا شرکتهایی که انواع بخاری گازی تولید میکنند ویا شرکتهای تولیدی آبگرمکن گازی ویا شرکتهای تولیدی پکیج و…
مشخصات فنی :
a) ظرفیت :
کنتور گاز مرطوب در ظرفیتهای مختلف ساخته میشود که این موضوع به میزان مصرف محصول ارتباط دارد. معمولا کنتورهای گاز مرطوب با اصطلاح ۱ لیتری و ۴لیتری یا ۵ لیتری یا ۸ و۱۰ لیتری در ایران شناخته میشوند. که البته این موضوع اشتباه است و پارامتری که در انتخاب یک کنتور گاز مرطوب مهم هست میزان حداقل وحداکثر ظرفیت کنتور گاز میباشد.
به عنوان مثال کنتورهای گاز ۴ لیتری که توسط شرکت تدبیرآزمون شرق ساخته میشوند دارای ظرفیت حداقل ۱۰ لیتر بر ساعت و حداکثر ۱۵۰۰ لیتر بر ساعت میباشند. معمولا بخاریها در این رنج مصرف دارند. ولی برای یک آبگرمکن با ظرفیت ۱۸۰۰ لیتر بر ساعت دیگر یک کنتور گاز مرطوب ۴ لیتری پاسخگو نمیباشد و باید از مدل ۸ لیتری آن استفاده کنند. که ظرفیت حداقل ۱۰ لیتر بر ساعت وحداکثر ۲۵۰۰ لیتر بر ساعت ظرفیت آن میباشد.
معمولا خیلی از کنتورهای ظرفیت بالا مصرف پیلوت را اندازه گیری نمیکنند لذا برای اندازه گیری مصرف پیلوت باید از کنتورهای گاز مرطوب یک لیتری استفاده شود.
b) اجزا :
دستگاه کنتور گاز مرطوب از اجزا زیادی ساخته شده است که به برخی از آنها اشاره میشود.
(ورودی گاز-خروجی گاز-ورودی آب-خروجی آب-صفحه مدرج-تراز آب-مانومتر فشار-پایه و….)
اگر بخواهیم کمی از اجزا داخلی کنتور گاز مرطوب صحبت کنیم میتوانیم به قسمت عمده آن که توربین هست اشاره کرد.کارکرد کنتور گاز مرطوب بدین صورت میباشد توربینی که داخل آن آب هست در اثر فشار گاز به حرکت درآمده و جابجایی حجم آب با میزان حجم گاز معادل سازی شده است.
در واقع مهمترین تفاوت کنتورهای گاز خشک و کنتورهای گاز مرطوب در این هست که کنتورهای گاز مرطوب از دقت بالایی برخوردار هستند و با توجه به اینکه گاز با آب مقطر مخلوط میشود ناخالصی گاز هم گرفته میشود. معمولا دقت کنتورهای گاز مرطوب دهم یاصدم لیتر میباشد .
نکته های مهم :
- لازم به ذکر است داخل کنتورهای گاز مرطوب باید حتما آب مقطر دوبار تقطیر آزمایشگاهی ریخته شود.
- در هنگام کارکرد کنتور گاز مرطوب سطح آن حتما باید تراز باشد.
- از جابجایی کنتور گاز مرطوب هنگامی که داخل آن آب هست خودداری نمایید.
- بیشتر از ظرفیت کنتور گاز مرطوب از آن گاز عبور ندهید.
- دقت کنید که اتصالات در هنگام کارکرد نشتی نداشته باشند.
- مقدار آب داخل کنتور گاز مرطوب تا سطح تعین شده باشد.
- هر ۶ ماه حتما آب داخل کنتور گاز مرطوب تعویض گردد.
- هر دو سال احتیاج به بازدید و چکاب دارد .
- دقت کنید فشار قبل از کنتور حتما با گاورنر تنظیم شود.(خیلی از موارد تعمیری بدلیل وصل کردن مستقیم گاز کپسول به کنتور بوده است که باعث ترکیدن آن میشود)
- این یک وسیله اندازه گیری میباشد از باز کردن وتعمیر آن خودداری نمایید چون تغییر در هر قسمت باعث میشود کنتور از کالیبره خارج شود.
مدلهای مختلف کنتور گاز مرطوب :
در اینجا بعضی از مدلهایی که در بازار ایران موجود میباشد را مختصرا معرفی مینمایم.
۱) مدل ایرانی ساخت شرکت تدبیر آزمون شرق
ما برای طراحی دستگاه کنتور گاز مرطوب آزمایشگاهی وقت بسیاری گذاشتیم و به مرور زمان آن را تکمیل کردیم . این دستگاه کاملا بومی هست ودقت آن بسیار بالاست. تمام نکات استاندارد در آن رعایت شده است و کارکرد با آن راحت میباشد. علاوه بر آن خدمات آن همیشه در دسترس میباشد و به لحاظ قطعه مشکلی جهت تامین آن وجود ندارد.
این کنتور دارای صفحه مدرج ودیجیتال میباشد که میزان مصرف را نمایش میدهد. در ابعاد وظرفیتهای مختلف ساخته میشود و درخواست کننده بر اساس ظرفیت محصول میتواند کنتور گاز مرطوب با ظرفیت بهینه را انتخاب نماید.
۲) مدل آلمانی ساخت شرکت Ritter :
این مدل کنتورگاز مرطوب از شایعترین کنتورهای گاز مرطوب داخل کشور میباشد که بسیاری از شرکتها و مراکز استانداردها از این مدل در آزمایشگاه خود استفاده میکنند.این شرکت معتبر آلمانی سابقه طولانی در ساخت این دستگاه در دنیا دارد. جذابیت ظاهری این وسیله که از نوعی پلاستیک ساخته شده است این شرکت را از رقبای خود متمایز کرده است.
اگر به سایت Retter.de مراجعه کنید انواع کنتورهای گاز مرطوب وخشک را مشاهده خواهید کرد.
معمولا کنتورهای گاز مرطوب ریتر رو به نام TG که در دو مدل استیل برای فشارهای بالا در حد بار و مدل پلاستیکی برای فشارهای پایین در حد میلی بار میشناسند. کنتورهای گاز خشک مدل ریتر هم BG نام دارند که معمولا در چند سال اخیر شرکتهای اجاق ساز از آن استفاده میکنند.
شرکت ریتر شرکت بسیار خوبی است. ولی در حال حاضر قیمت بالا و تحریمها باعث شده است این شرکت نتواند در ایران فعالیت داشته باشد.
اینجانب مهدی عرفانیان به عنوان مدیر عامل شرکت تدبیرآزمون شرق از این شرکت خارجی کنتورهای گاز مرطوب وخشک بسیاری بنابر سفارش خریداری کردم و تا امروز که رابطه شرکت ریتر با ایران قطع شده است خدمات کنتورهایی که در ایران فروختم را بر عهده دارم .
لازم به ذکر است در سال ۲۰۰۹ که اوج فروش کنتورهای گاز مرطوب ریتر در ایران بود ملاقاتی با جناب آقای دکتر ریتر در تهران داشتم. پیشنهاد ایشان این بود که من مدل ایرانی را تولید نکنم و محصول ایشان را در ایران بفروشم. که با توجه به زحماتی که در این زمینه کشیده بودم که ارز کمتری از کشور خارج شود پیشنهاد ایشان را نپذیرفتم. البته ایشان باورشان نمیشد این محصول در ایران تولید شود و تاکید داشتند که مدل چینی است .
در سفر بعدی دکتر ریتر به ایران با توجه به اینکه مجموعه کنتور سازی ما در شهر مقدس مشهد فعال بود ایشان جهت بازدید از شرکت به مشهد آمده واز شرکت تدبیرآزمون شرق بازدیدی داشتند. ایشان مجموعه کنتورسازی را مشاهده نموده و مورد تقدیر قرار دادند. در سفر ایشان به مشهد سه خاطره به یادماندنی ایجاد شد که به نظرم گفتن آن جالب است وآن را داخل به طور مختصر بازگو میکنم .
-
با توجه به اینکه شرکت ما یک شرکت اتوماسیون وابزار دقیق میباشد. شاید بالغ بر صدها نوع دستگاه برای شرکتهای مختلف ساخته ایم. دکتر ریتر همیشه این موضوع را مطرح میکردند که کار اصلی شرکت تدبیر آزمون شرق چیست. ایشان تاکید میکردند که من ۵۰ سال در حال ساخت یک محصول کنتور گاز هستم. البته من هم جواب ایشان را دادم که اگر ما میتوانستیم کنتور گاز مرطوب را صادر کنیم دیگرتنوع محصول وزحمت فراوان طراحی دستگاهها را نداشتیم. ولی چون تحریم هستیم اگر دستگاهی را با گرید A هم تولید کنیم نمیتوانیم به کشورهای همسایه صادر کنیم. چه برسد که بخواهیم به اروپا و امریکا صادر کنیم.
- تصور ایشان از شهر مشهد به عنوان یک روستا و شهر کوچکی بود. من ایشان را برای بازدید از یک کارخانه لوازم خانگی در مشهد بردم. وقتی ایشان عظمت کارخانه و مخصوصا اتومبیل های بنز و بی ام دبلیو روز اروپا را در این کارخانه دید شگفت زده شد.
-
با توجه به اینکه ایشان مسیحی و آدم مذهبی هست از من خواستند که امام رضا را ببینند . وقتی به ایشان توضیح دادم که این برای ما یک سمبل و ارزش هست. ولی با اصرار ایشان مجبور شدم ایشان را به حرم مطهر امام رضا(ع) ببرم. با توجه به مشکلات فراوانی که برای اجازه ورود یک مسیحی به حرم مطهر وجود داشت موفق شدم ایشان را وارد حرم کنم. شب تولد حضرت معصومه و چراغانی حرم و صدای مناجات و شادی مملو از جمعیتی که به گفته جناب دکتر ریتر که بیشتر اماکن مذهبی دنیا را دیده اند همچین جمعیتی ندیده اند بسیار برای ایشان تعجب آور وشگفت انگیز بود.
مزاح : وقتی دکتر ریتر وارد حرم شدند به بچه های شرکت گفتم مواظب کفشهای دکتر ریتر باشید. وگرنه من کفش آلمانی نمیتوانم در مشهد تهیه کنم.
نکته قابل تامل این هست وقتی ایشان از حرم مطهر حضرت رضا(ع) خارج شدند اعلام کردند که همانند حالتی که غسل تعمید انجام میدهند وپاک میشوند در ایشان ایجاد شده است . البته ما هم لقب مشتی را به ایشان دادیم و ایشان از این لقب بسیار خرسند شدند.
بعد از سفر هم برای من دعوتنامه فرستاده وبرای بازدید به کشور آلمان سفر کردم. هرچند تصور من قبل از بازدید از کارخانه ایشان خیلی فراتر از چیزی بود که دیدم . مجموعه کوچک ولی در عین حال بیشترین صادرات به آمریکا.
تفاهمی که با ایشان در آلمان انجام گردید راه اندازی آزمایشگاه کالیبراسیون در ایران بود. که بعدها با توجه به اینکه مقدماتش در تهران فراهم شده بود به علت تحریمها این موضوع را کنسل کرد .
بازدید دکتر ریتر از شرکت تدبیر آزمون شرق و حرم مطهر
بازدید ازشرکت ریتر در شهر بخوم آلمان
۳) مدل ژاپنی Sinagawa :
این کنتور گاز مرطوب ژاپنی دقیق ترین کنتور گاز مرطوب در بین کنتورهای موجود در ایران میباشد و معمولا ۵ لیتری است واز ۱۰ لیتر بر ساعت تا ۱۵۰۰ لیتر بر ساعت ظرفیت آن میباشد.البته من مدلهای یک لیتری تا ۲۰ لیتری از آن را هم تعمیر کرده ام. مکانیزم بسیار خوبی دارد و توربین آن از جنس استیل و بسیار ماهرانه مونتاژ شده است.تنها کنتوری است که برگه کالیبره دقیق بصورت گراف را دارد.
۴) مدل انگلیسی الکساندر رایت (ZEAL):
این مدل کنتور گاز مرطوب هم کنتور دقیقی است که مکانیزم پیچیده ای دارد . در برخی از شرکتهای قدیمی نمونه آن وجود دارد که بارها برای تعمیر برای شرکت ما ارجاع شده است.ظرفیت این کنتور هم متفاوت است و از جنس استیل ساخته شده است.
در سالهای اولیه تولید کنتور گاز مرطوب در ایران توسط شرکت تدبیرآزمون شرق شرکتهای بسیاری که این کنتور را از ما دریافت کرده بودند به دنبال کالیبره این دستگاه بودند که متاسفانه مرجعی وجود نداشت. با پیگیریهای فراوان وجلسات متعددی که در مرکز کالیبراسیون سازمان هواپیمایی کشور بر گزار کردیم نحوه کالیبره این وسیله آموزش داده شد .
این مرکز همچنان کنتورهای گاز مرطوب را با روشهای قدیمی کالیبره مینماید. در سالهای گذشته همانطور که قبلا اشاره کردم با همکاری شرکت ریتر این موضوع تحت لیسانس این شرکت قرار بود در تهران راه اندازی شود که با توجه به تحریمها این موضوع منتفی شد.
امید است در آینده ای نه چندان دور توسط این شرکت مرکز کالیبراسیون با آخرین استانداردهای بین الملی راه اندازی شود تا علاوه بر کالیبره کردن کنتور بتوان ضریب کالیبره را از طریق اصلاح کنتور گاز مرطوب در ساختار کنتور اعمال نمود. متاسفانه بارها این موضوع مشاهده شده است که کنتورهای ارسالی با توجه به معیوب بودن و نشتی داشتن کالیبره شده اند و آن دانش فنی است که شرکت تدبیر آزمون شرق در اختیار دارد تا کنتورها را قبل از کالیبره از لحاظ صحت عملکرد چکاب نماید.
تعمیرات :
شرکت مهندسی تدبیر آزمون شرق با توجه به دانش ساخت این دستگاه وتجربه ارتباط با تولید کنندگان خارجی در زمینه تعمیرات کنتورهای داخلی وخارجی مهارت قابل توجهی دارد و آمادگی دارد تا مصرف کنندگان در صورت بروز مشکل کنتورهای گاز مرطوب خود جهت اصلاح به این شرکت ارسال نمایند. اغلب مشاهده میشود بعضی از افراد خودسرانه کنتورها را باز وبه اصطلاح تعمیر میکنند. فارغ از اینکه کنتور باید بعد از تعمیر با یک کنتور مرجع مقایسه شود. شرکت مهندسی تدبیرآزمون شرق با داشتن انواع کنتورهای گاز مرطوب مرجع خارجی در شرکت سعی کرده است تا این وسیله را با دقت هرچه تمام تر بسازد و یا اصلاح نماید.